BİZON-MİSK ÖKÜZÜ

AMERİCAN BİSON (bison bison), BİZON. BUFFALO. Vahşi Batı Filmleri ve Kültürüyle aklımıza kazınmış, soyu yoğun avlanma vb. gibi insan kaynaklı sebepler yüzünden tükenmekte olan bir canlı. Kuzey Amerika'nın en büyük kaybolmamış arazi hayvanı.
Yaygın olarak Amerikan Buffalo olarak da bilinir. Mandaya benzerliği nedeniyle, bazen manda olarak da geçer. Ama bizon, mandadan çok farklıdır.

Meksika'nın güneyinden, kuzeybatı İndia (Kızılderili) Büyük Ayı Gölü ve batıda Appalachian Dağları arasındaki üçgen bölgede bozkırlarda yaşarlar.

Amerika ve Avrupa bizonları fiziksel ve davranış olarak farklıdırlar. Örneğin; Amerika bizonunda 15 kaburga kemiği, Avrupa bizonunda ise 14 kaburga kemiği vardır. Amerika bizonunda diğerine göre daha çok saç bulunur.



Bizonun hafif kahverengi yazlık bir ceketi (kürkü) ve koyu kahverengi kış ceketi vardır. Yüksekliği 2 m. uzunluğu 3 m. dir. Ağırlığı dişilerde 800-1000 kg. erkeklerde ise 1000-1100 kg. dır.
Sabah ve akşam çayırlarda yemek yer, gün boyunca da dinlenirler. Gebelikleri 285 gün, ortalama 9,5 aydır. Kırmızı buzağı, 3 yaşında olgunluğa erişir. Yaşamları doğal hayatta 15 yıl, esarette ise 25 yıldır.
Bizonlar; erkek, dişi, çoluk çocuk 20'şer kişilik gruplar halinde yaşarlar. Her grupta baskın bir erkek ya da dişi vardır. Liderlik için savaşır ve üreme zamanında da düellolar yaparlar. Bu savaşlarda hep boynuzlarını kilitlerler ama ölüm olayları pek görülmemiştir. Bizonlar çok eşlidir. Aralarında eçcinsel davranışlar da görülmüştür.

Kurt saldırıları ilkbaharda ve erken yaz aylarında, özellikle buzağılar üzerine olur. Bizonlar kurtlardan korunmak için, strateji geliştirip göl ve nehirlere girerler. Grizzly Bear (Kahverengi Ayı) tarafından da tehdit altındadırlar.



Bizonlar İndian (Kızılderili)' lılar tarafından; derilerinden giyecek, etlerinden tütsüleyip kurutulan yiyecek yapmak için, yüzyıllardır avlandılar. Avrupalılar Yeni Dünya'ya geldiklerinde, Kızılderili atları ile bizon avladılar. Amerikalılar bizonları özellikle derileri için avladılar. Etlerini ise çürümeğe terkettiler. Tarihçi Hamalainen'in dediğine göre; 1830 yılında 280000 bizon Comanche'ler tarafından bir yılda öldürüldü. Fakat Kızılderili toplumu için bizonlar her zaman önemli olmuştur.

19. y.y. sonunda nüfusu korumak için, ABD hükümetinin destek olmamasına rağmen, önlemler alınmaya başlandı. Ama maalesef bizon izlerinin olduğu yerlerden demiryolu geçirildi. 19. y.y. da YERLEŞİMCİLER GIDA VE SPOR İÇİN, 50 milyon BİZON ÖLDÜRDÜLER. BUNUN EN ÖNEMLİ NEDENİ, YERLİ AMERİKALILARI MAHRUM BIRAKMA İSTEĞİYDİ.
Bugün 200000 bizon var. Esir ticaretinde, çoğunlukla ovalarda olanlar 4000 ve özel çiftliklerde olanlar da 500000 tanedir.



Amerika bizonu bugün, Kuzey Amerika'da resmi mühür ve logo olarak kullanılan popüler bir semboldür.
Kanada'da Manitoba ilinin resmi hayvanı ve bayrağında görünür. Ayrıca Kanada Kraliyet Atlı Polis armasında da resmi olarak kullanılmaktadır. ABD'de 1913-1938 yılları arasında nikel buffalo sikke olarak basıldı. 20o5 yılında ABD'de yine paranın üzerine basıldı.

Bizonu sembol ve maskot olarak benimseyen kurumlardan bazıları:
Bucknell Üniversitesi, Buffalo Grove Lisesi, Colorado Üniversitesi, Bağımsızlık Partisi Minnesota, Howard Üniversitesi, Harding Üniversitesi, Marshall Üniversitesi, Kuzey Dakota State Üniversitesi, Oklahoma Baptist Üniversitesi, Manitoba Üniversitesi.

Bizonlar; ABD ve Kanada Milli parklarında, özellikle Yellowstone Milli parkında ziyaretçiler için tehlikelidir. Etobur değillerdir ama ziyaretçilere saldırırlar. Uyuşuk hareketleriyle yavaş görünürler. Fakat 56 km/h hızlarıyla insanlara saldırdıkları görülmüştür.

Biz insanlar; hayvanların, bizonların habitatlarına girdik. Onları kendimize esir ettik. Bizonlar da birer canlıdır. Onların da aileleri ve çocukları var. Kendilerini, yavrularını koruma istekleri; sizce bizim onları öldürme isteğimizden daha akıllıca ve insanca değil mi?



MUSKOX (ovibos moschatus), MİSK ÖKÜZÜ. MİSK KOKULU ÖKÜZ.
Amerika ve Sibirya (canlı nüfus) ile Finlandiya'da (küçük nüfus) yaşarlar. Arctic erkek misk öküzü, çiftleşme sırasında dişisinin ilgisini çekmek için misk gibi güzel bir koku salgılar. Bunun için adı misk öküzüdür.

Muskox ya da atası, 200000 yıl önce Kuzey Amerika'ya göç etti. Pleistosen dönemde canlıydı. Son buzul çağında, tarih öncesi halkları (wisconsin glaciation) ile hayatta mümkün olduğu düşünülmektedir. Çağdaş bir mamut gibidir. Kanada'ya ise 90000 yıl önce Bering boğazından geçtiği sanılıyor.



Uzun, eğri boynuzları vardır. Ortalama uzunluğu dişide 2m. erkekte 2,0-2,5 m. dir. Ağırlıkları 180-285 kg. aralığındadır. 400 kg. olanları da vardır. Kalın ceket (kürk) ve büyük başları ile, daha büyük bir hayvan sanılır. Oysa hayvanat bahçelerinde en fazla 650 kg. tartılmıştır.
Tüyleri gri, sıyah, kahverengidir. Kıllar neredeyse yere ulaşmaktadır.
Queen Maud Körfez Kuş Sığınağında nadir Beyaz Misk Öküzü görülmüştür. Muskox, evcil olabilir ve mutlaka süt, yün verirler. Yünü; yumaşaklığı, uzunluğu ve yalıtımı ile Yalıtım Deri Ödülü almıştır.



Muskox, 10-20 kişilik sürüler halinde yaşar. 70 kişilik sürüler görülmüştür. Dişiler 2 yaşında, erkekleri ise 5 yaşında olgunluğa erişirler. Üreme döneminde tek başına tundralarda dolaşırlar. Bu dönemde son derece agrasiftirler. Ve dişiler için rakipleriyle pik ve savaşlar yaparlar. Gebelik 8 veya 9 ay olup, tek yavru yaparlar. Yavrular 1 yıl annelerinin yanında kalırlar. Ama 1 hafta sonra otları yiyebilirler.
Düşmanları; maalesef en başta avcı insanlar olmak üzere, kutup kurdu, grizzly ayı ve kutup ayısıdır. Savunmaları, ay şeklinde dizilmeleridir.



Resimdeki Misk Öküzleri ve yanlarındaki Kuzgun ne kadar mutlu görünüyorlar. Sizce de öyle değil mi?
Habitat aralıkları; Kanada, Grönland ve Alaska'nın kutup bölgeleridir. Nunavik ve kuzeyde tundra alanlarında canlı bir nüfus vardır. 19. y.y. ve 20. y.y. başlarında Alaska'da nüfus katledildi. Ama yeniden iyileştirme yapıldı. Kanada Quebec'de, muskox tükenmeye yakın bir noktada, avcılık korumasıyla iyileşti.

Misk Öküzleri, yazın en sevdikleri yiyecek olan söğüt için, nehir kenanlarında yaşarlar. Kışın kar önlemek için hareketli yaşarlar. Ortalama 20 cm. derinlikteki otları, sazları ve diğer zemin bitkilerini bulmak için kışın karı kazarlar.

Misk Öküzlerinin kafatasları, onları korumak için zırh gibidir. Mücadelelerinde muskox boğa 27km/h hızla kafasını vurur. Bu bir arabanın beton duvara vuruşuyla eşdeğerdir. Saldırı anında misk öküzleri savunma için çember oluştururlar. Bu çember sıralanışta başları da dışarı dönüktür. Tıpkı bir savaş stratejisi gibi. Birçok düşmana karşı galip gelmesine rağmen; insana mağlup olur. Çünkü İNSANIN SİLAHI VAR! İNSAN HAYVANLARI VE DOĞAYI KATLEDEN MAALESEF EN BÜYÜK NEDEN!

Misk Öküzlerinin 3-4 cm. lik iki tür kürkü vardır. Dıştaki kaba, sert kürk ve altında yumuşak, çok sıcak kürk. Yeni doğan buzağının kıvırcık ceketi vardır ve dondurucu soğukta ölebilir. Bunun için anne uzun ceketi altında yavrusunu sıcak tutar. Misk öküzlerinin kürkleri onları yüksek rüzgarlardan korur ve -40 derecede yaşamasına, hayatta kalmasına olanak sağlar. Muskox'un kürkünün -40 derecede kar üfleme yeteneği vardır.

Muskox'un burnu yakınlarında bir bez, misk gibi kokan sıvı salgılar. İşte bu misk kokuları için misk öküzleri esarette bırakılıyor. Tanrım insanoğlu ne kadar bencil? Bizi ıslah et! Misk kokusu Muskox'a aittir. Neden onun kokusunu çalıyoruz? Oysa doğa bize zaten çiçekleriyle çok güzel kokular veriyor.
Yerli halk tarafından muskox kürkleri kullanılıyor. Çünkü 8 kez daha sıcak ve hafif bir kürk. Hatta kaşmirden de daha hafiftir. İnvitler yumuşak şal dokuması için ''quiviut'' adını kullanıyor ve kazak, eldiven, şapka, eşarp örüyorlar.

1917 yılında Kanada hükümeti, misk öküzü öldürmeye karşı yasa çıkardı. Kanada'da 85000 misk öküzü anakara, Nunavut ve Arctic adalarda yaşıyor. Yukon'da da küçük sürüler bulunuyor.

İnvitler savunma silahı olarak, yay ve mızrak için misk öküzlerinin boynuzlarını kullandılar. Ve bu nedenlede onları öldürdüler. Oysa muskox, İnvitlere manevi hediyeler de verdi. Hikayeler ve şarkılar gibi...
İNVİTLERİN KENDİLERİNİN DEDİĞİ GİBİ; TÖREYE AYKIRI DAVRANILIRSA, DOĞANIN DENGESİ BOZULUR.

1970 yılında Kanada İnvitlere sınırlı avlanma hakkı verdi.

Bilim adamları bugün Arctic Kanada'da, muskox etkisini izlemektedir. Biyologlar, hava anketleri, etiketleme ve radyo aracılığı ile yabani nüfus kontrol altındadır.

Muskox evcilleştirme projeleri Alaska'da kurulmuş ve Quebec'te güncelleştirilmiştir. Bu projeler giysi ve yün üretimi içindir.

MUSKOX SAVUNMA STRATEJİLERİ HEP İNSANLARA KARŞI YETERSİZDİR. YAYA İNSANLAR VE RAHATSIZ EDİCİ UÇAKLAR DAHİ ONLAR İÇİN TEHLİKEDİR.

LÜTFEN MUSKOX'LARA VE DOĞAYA İYİ DAVRANALIM! BİZ İNSANIZ, ÇOK AKILLIYIZ. BU NEDENLE LÜTFEN BİLİNÇLİ OLALIM. UNUTMAYALIM SON AĞAÇ VE SON HAYVAN YOK OLDUĞUNDA BİZ DE YOK OLACAĞIZ!.. DÜNYA HEPİMİZİN EVİ; İNSANLAR, HAYVANLAR VE BİTKİLER BARIŞ İÇİNDE YAŞAYALIM. BURADA HEPİMİZE YER VE YEMEK VAR!..

BEN MİSK ÖKÜZLERİNİ ÇOK SEVİYORUM. ÇÜNKÜ GÜZEL KOKANLAR, İNSAN VEYA HAYVAN OLSUN TANRI'NIN BİR ARMAĞANINI ALMIŞ DEMEKTİR!...

AMERİCAN COW. Amerikan İneği.

İnekler boyutları büyük olan, doğanın tatlı hayvanlarıdır. Akıllı hayvanlar mezbahanelerden kaçmaya çalışırlar.

Tüm hayvanlar gibi ineklerin de anne ve yavruları arasında güçlü bir bağ vardır. Süt-sığır çiftliklerinde, doğumdan sonra kendilerinden ayrılan yavruları için, inekler çok bağırırlar.

ABD'de 41 milyon bu hassas hayvan, et ve süt endüstrisi için öldürülmektedir.

AMERİCAN GOAT. Amerikan keçisi. Kuzey Amerika'da keçilerin tarihi, 1500'lerde İspanyol kaşiflerin ve yerleşimcilerin gelmesi ile başladı. 1600'lerde İngiliz yerleşimciler de birkaç keçi getirdiler.

Kuzey Amerika'da şimdi melez türler var. Son olarak, ithal kaşmir keçi ile İspanyol keçisi, fiber üretimi artırmak için çapraz edilmiştir.